Bijna alles is anders in tijden van corona, zo ook koningsdag. Dit jaar geen festiviteiten, geen handenschuddend vorstenpaar, geen basketballende prinsesjes en geen prinsen die aan een touw hangen. In plaats daarvan moest iedereen er zelf wat van maken. En dat ging volgens mij best aardig.
De koninklijke familie liet ons ’s middags meekijken bij een videoconferentie waarin prinses Beatrix de jarige op afstand feliciteerde en prins Constantijn een toost uitbracht op zijn jarige broer. En daarna bracht de koning op zijn beurt weer een toost uit op zijn familie en op iedereen die Nederland momenteel draaiende houdt. Kortom, er werd gisteren wat afgetoost.
In het Nederlands kennen we zowel een toost als een toast. Een toost is een zogenoemde heildronk, je drinkt op iemands gezondheid waarbij je enige lovende woorden uitspreekt. Een toast is een geroosterd sneetje brood, de verkleinvorm toastje een klein hartig koekje met iets erop dat geserveerd wordt bij de borrel.
Hebben beide woorden iets met elkaar te maken? Jazeker. Toost is een vernederlandsing van het Engelse woord toast. Tot in het begin van de vorige eeuw werd in Nederland een toast uitgebracht als er iets te vieren was, op zijn Engels. Later werd dat ‘een toost uitbrengen’. In het Engels heeft het woord toast meerdere betekenissen en kun je er zowel een heildronk als een geroosterde boterham mee aanduiden. Geen toeval, want in vroeger eeuwen deed men een stuk gekruid geroosterd brood in de wijn. Naar verluidt werd de wijn daar lekkerder door en het brood beter eetbaar.
Heel merkwaardig, is hier nu sprake van een fout in Van Dale of is er ergens tussen 2000 en 2005 een onderscheid gekomen tussen toost en toast.
Van Dale13 versie 1.0 (2000) kent alleen nog maar het woord toast voor beide betekenissen, het woord toost staat er niet in.
In Van Dale14 (2005) staan wel de woorden toost en toast met de verschillende betekenissen.
Ik denk dat Van Dale dan toch een beetje achterliep… De Haagsche Courant had het in 1890 al over een toost.
https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB04:000118975:mpeg21:a0073
Inderdaad. Ooit was er een site waar je dit soort dingen kon melden, maar die kan ik niet meer vinden. Die site heette Schandale of zoiets. Ik heb ooit eens gevraagd aan Van Dale waarom het woordje tra niet meer in Van Dale13 stond. Het antwoord: “Dat woordje wordt nauwelijks nog gebruikt”. Als dat het criterium is, kunnen we wel meer woorden schrappen. In Van Dale14 werd tra weer vermeld. Het wordt trouwens heel veel gebruikt als stoplap in kruiswoordpuzzels.
Nu hebben we alleen nog ex-tra 😉
🙂
Toen ik zocht in de elektronische Van Dale met ??a???l kwam ik o.a. de volgende woorden tegen.
ababbel, grampel, braziel, graveel, kaamsel, knapuil, krauwel, kwarrel, saaihal, snaffel, trantel, waaigal, wraddel enz.
Die kunnen er dus ook wel uit 😉
Oh ja, een kwarrel is een kwar en een waaigal is een vlotgal.
De kaasboer in Halsteren (NB) heet Kaas&Toost. En ja, ze verkoopt toast. En wijn. En zelf heet ze Toos. Vandaar. http://www.kaasentoost.nl
Kijk, van dat soort vondsten worden we blij! 🙂